De laatste maanden heeft het expertisecentrum gesprekken gevoerd met gemeenten, veiligheidspartners en andere belanghebbenden om te inventariseren waaraan behoefte is als het gaat om het vergroten van de veiligheid op vakantieparken.   

Landelijk blijkt namelijk dat vakantieparken gevoelig zijn voor ondermijning; als plek waar criminelen zich vestigen en hun activiteiten laten plaatsvinden of als mogelijkheid om bijvoorbeeld geld wit te wassen. Naast het revitaliseren van vakantieparken die niet meer goed aansluiten bij de marktvraag en het transformeren van vakantieparken die geen kans meer hebben op een toeristische toekomst, gaat het Expertisecentrum Vitale Vakantieparken Overijssel gemeenten begeleiden en ondersteunen bij de aanpak van deze problematiek. De aanpak wordt op dit moment uitgerold.

De aanpak bestaat uit 4 onderdelen:

1. Het uitvoeren van een onderzoek naar de aard en omvang van veiligheidsproblemen op Overijsselse vakantieparken
2. Het in kaart brengen van alle recreatieobjecten op vakantieparken (BAG-registratie)
3. Het bieden van ondersteuning aan gemeenten bij het houden van toezicht en het handhaven op vakantieparken (Taskforce)
4. Het inrichten van een monitoringssysteem

De drie Vechtdalgemeenten Dalfsen, Hardenberg en Ommen, starten met het veiligheidsonderzoek in januari 2023. Andere gemeenten zullen later volgen. 

Hans Vroomen, burgemeester van de gemeente Ommen én voorzitter van de stuurgroep van het expertisecentrum vertelt: ‘Voor de Vechtdalgemeenten was het vanzelfsprekend om te kiezen voor een aanpak Veilige Vakantieparken. Vakantieparken zijn van groot belang voor onze lokale economie. Veiligheidsproblemen staat het functioneren van de parken in de weg en ondermijning is een aandachtspunt op zichzelf. Wij hopen natuurlijk dat er geen risicovolle parken naar voren komen uit het onderzoek, maar realiseren ons dat die kans klein is gezien de ervaringen op vakantieparken op de Veluwe en in Drenthe.’

Kwetsbaarheid van vakantieparken

Vakantieparken zijn kwetsbaar voor ondermijnende activiteiten en leefbaarheidsproblemen. Gemeenten hebben vaak minder zicht op wat er op een vakantiepark gebeurt dan bijvoorbeeld in een reguliere woonwijk. Een vakantiepark wordt letterlijk aan het oog onttrokken doordat overheden er niet komen om reguliere taken uit te voeren, zoals het onderhoud van wegen en groen en het ophalen van afval. Ook komen sociale wijkteams vaak niet op zomaar op een vakantiepark terecht. Op die manier blijven mensen die op een vakantiepark wonen buiten beeld van instanties.

Goedkoop wonen

Omdat wonen in het groen voor veel mensen aantrekkelijk is, wonen op vakantieparken goedkoop is en vanwege de woningnood, worden parken vaak bewoond terwijl dat volgens het bestemmingsplan niet toegestaan is. Uit angst voor handhaving schrijven bewoners zich niet in de gemeentelijke basisadministratie in. Gemeenten en ook andere instanties hebben daardoor vaak onvoldoende zicht op de daadwerkelijke bewoning van een park. Daar komt bij dat mensen die zich wel inschrijven in de gemeentelijke basisadministratie, dit vaak op het hoofdadres van het vakantiepark doen. Daardoor is niet bekend in welke stacaravan of huisje iemand woont. Dit is wel van belang omdat daarmee mensen, die hulp nodig hebben, in beeld komen en geholpen kunnen worden. Ook helpt het om criminelen en hun netwerk in kaart te brengen.

Aanpak ook gericht op de mooie vakantieparken

Het rapport van RIEC Oost-Nederland, dat in juni 2022 gepubliceerd werd, wijst op het risico van het witwassen via vakantieparken. Vakantieparken die op het eerste oog vitaal lijken; goed onderhouden en ogenschijnlijk florerende bedrijven, zijn ook in beeld voor de aanpak ‘Veilige Vakantieparken’. Zij kunnen een rol spelen in ondermijnende activiteiten, zoals witwassen. Dan wordt het vakantiepark of enkele huisjes op het park gebruikt om crimineel verkregen geld wit te wassen. Veel recreatieobjecten zijn niet opgenomen in het Kadaster en vallen buiten het zicht van instanties als ze van eigenaar verwisselen. Doorgaans gaat er veel geld om in de vakantieparken. In de aanpak van witwassen op en via vakantieparken, wordt nauw samengewerkt met de provincie Gelderland.

Registreren van stacaravans, chalets en vakantiewoningen

In Overijssel wordt gestart met het op orde maken van de BAG-registratie (Basis Administratie Gebouwen) op vakantieparken. Gemeenten krijgen ondersteuning om stacaravans, chalets en vakantiewoningen op vakantieparken op kaart in te tekenen en een adres te geven. Hierdoor krijgen instanties meer zicht op de daadwerkelijke bewoning. Voor de hulpdiensten wordt het daarmee ook gemakkelijker om te navigeren op een vakantiepark. Dit verkort de aanrijtijd flink en vergroot daarmee de veiligheid. 

Aard en omvang problematiek onderzoeken

Het expertisecentrum start binnenkort met een onderzoek naar de aard en omvang van veiligheids- en leefbaarheidsproblemen op vakantieparken. Het onderzoek wordt in fasen uitgevoerd. De Vechtdalgemeenten Ommen, Hardenberg en Dalfsen, zijn als eerste aan de beurt. Voor dit onderzoek wordt in eerste instantie gekeken naar signalen van veiligheids- en leefbaarheidsproblemen. De parken die daaruit naar voren komen als risicovol, worden samen met veiligheidspartners nader onderzocht. Het onderzoek naar 60 vakantieparken in het Vechtdal wordt naar verwachting in de zomer van 2023 afgerond. 

Commissaris van de Koning, Andries Heidema, vertelde tijdens een congres waar de aanpak gepresenteerd werd: “We willen samen voorkomen dat vakantieparken het afvalputje van de samenleving worden. Daarom gaan aan de slag om misstanden, en in het bijzonder ondermijning, op vakantieparken aan te pakken.” 

Ondersteuning van gemeenten met capaciteit

In het ontwikkelen van een aanpak ‘Veilige Vakantieparken’ gaven gemeenten bij het expertisecentrum aan dat het aan kennis en capaciteit ontbreekt om misstanden aan te pakken. Het ontbreekt aan voldoende toezichthouders, waardoor gemeenten minder zichtbaar zijn en minder informatie verzamelen over een vakantiepark, dan zij zouden willen. Daarnaast is er te weinig capaciteit om bijvoorbeeld illegale bewoning aan te pakken. Het risico daarvan is dat problemen sluipenderwijs ontstaan. Om die reden heeft het Expertisecentrum Vitale Vakantieparken Overijssel een taskforce geformeerd, bestaande uit toezichthouders en handhavingsjurist die gemeenten gaat ondersteunen.

Informatiesysteem opbouwen

De aanpak ‘Veilige Vakantieparken’ is grotendeels gericht op het verkrijgen van snellere en betere informatie over de situatie op een vakantiepark. Om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling op vakantieparken door de jaren gevolgd kan worden, wordt een informatiesysteem gebouwd.

Samenwerken Vitale Vakantieparken Veluwe

Op de Veluwe is een dergelijk informatiesysteem al in gebruik. Er zal dan ook nauw samengewerkt worden met de organisatie op de Veluwe om een Overijsselse vertaling te maken.